دکتر رسول عزيزي - بيماري يبوست

در بيشتر افراد، اجابت مزاج به تعداد سه بار در روز تا سه بار در هفته طبيعي محسوب مي شود. در ساير افراد ممکن است اجابت مزاج هر يک هفته يا حتي بيشتر، بدون بروز ناراحتي و اثرات زيانبار، انجام شود. عادات گوارشي طبيعي تحت تاثير رژيم غذايي فرد قرار مي گيرد. ا

رژيم غذايي متوسط در بيشتر افراد در آمريکا شامل 15-12 گرم فيبر در روز مي شود، گرچه مصرف30-25 گرم فيبر در روز و حدود 60 تا 80 اونس مايعات در روز براي کارکرد مناسب دستگاه گوارش توصيه مي شود. علاوه براين ورزش نيز براي عملکرد مناسب کولون مفيد مي باشد. ا

حدود 80% افراد در دوره اي از زندگي خود يبوست را تجربه مي کنند و دوره هاي کوتاه مدت يبوست امري طبيعي مي باشد. در موارد اجابت مزاج کمتر از 3 بار در هفته تشخيص يبوست گذاشته مي شود. باور همگاني مبني براينکه حتما روزي يک بار بايد اجابت مزاج انجام شود، منجر به استفاده بيش از حد و سوء استفاده از ملين ها شده است. ا

علت ايجاد يبوست چيست؟

ممکن است چندين علت بعضا همزمان، مانند دريافت فيبر و مايعات به ميزان ناکافي ، سبک زندگي بي تحرک و تغييرات محيطي باعث ايجاد يبوست شود. يبوست ممکن است در زمان مسافرت، حاملگي يا تغيير در رژيم غذايي شديدتر شود. در برخي افراد يبوست ممکن است به دنبال چندين بار ناديده گرفتن فشار ناشي از تخليه، ايجاد شود. ا

جدي ترين علت ايجاد يبوست وجود مناطقي است که کولون را باريک مي کند، بنابراين عاقلانه است که در صورت تداوم يبوست به جراح کولون و رکتوم

مراجعه شود. در برخي موارد نادر ممکن است يبوست نشانه اي از اسکلرودرما، لوپوس يا اختلالات عصبي و غدد مانند اختلالات تيروئيد، ام اس، پارکينسون، سکته و آسيب نخاعي باشد. ا

آيا ممکن است داروها باعث ايجاد يبوست شوند؟

بله، بسياري از داروها مانند مسکن ها، داروهاي ضدافسردگي، آرامبخش ها و ساير داروهاي اعصاب، داروهاي فشار خون، داروهاي ادرارآور، مکمل هاي آهن و کلسيم و داروهاي ضداسيد محتوي آلومنيوم ممکن است باعث ايجاد يا تشديد يبوست شوند. ا

علاوه براين برخي افرادي که در واقع مبتلا به يبوست نيستند نيز ممکن است براساس همان باور لزوم يک بار اجابت مزاج در روز، به داروهاي ملين وابستگي پيدا کنند و بسياري از افراد ممکن است بر اثر سوء استفاده از ملين ها به خود آسيب بزنند . ا

در چه صورت بايد براي يبوست به دکتر مراجعه کنم؟

هرگونه تغيير پايدار در عادات گوارشي، افزايش يا کاهش در تعداد اجابت مزاج يا مقدار مدفوع يا مشکل شدن تخليه مدفوع، نيازمند مراجعه به پزشک مي باشد. در صورتي که علائم يبوست براي بيشتر از 3 هفته باقي بماند شما بايد با پزشک مشورت کنيد. اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، بلافاصله به جراح کولون و رکتال مراجعه کنيد. ا

چگونه علت يبوست مشخص مي شود؟

يبوست ممکن است علت هاي زيادي داشته باشد که شناخت اين علت ها اهميت زيادي دارد تا به اين ترتيب بتوان تا حد امکان از درمان ساده تر و اختصاصي تر استفاده کرد. پزشک شما خواستار بررسي هرگونه علت آناتوميک مانند مناطق رشد کرده که کولون را باريک مي کند، باشد. ا

آزمايش ديجيتال ناحيه مقعد و رکتوم معمولا اولين گام مي باشد، چراکه اين آزمايش نسبتا به راحتي انجام شده و ممکن است سرنخ هايي درباره علت بيماري فراهم کند. بررسي روده با استفاده از ابزاري انعطاف پذير و چراغ دار يا با استفاده از عکس برداري اشعه ايکس و باريوم ممکن است در شناسايي اختلال و همچنين رد موارد جدي ايجاد کننده يبوست، مانند پوليپ ها ، تومور و اختلالات انسدادي کمک نمايد. در صورتي که نوعي اختلال آناتوميکي تشخيص داده شود درمان در جهت اصلاح آن انجام مي شود.ا

تست هاي ديگري وجود دارد که در تشخيص علت هاي عملکردي اختصاصي و درمان مناسب آن کمک مي کند. به عنوان مثال با استفاده از مطالعه مارکر، سرنخ هايي براي اختلال عملکرد عضلات روده ها فراهم مي آيد. در اين مطالعه بيمار يک کپسول محتوي مارکر را خورده و در طي چند روز به طور مرتب از روده ها عکس برداري اشعه ايکس انجام مي شود. ساير تست هاي فيزيولوژيکي عملکرد مقعد و رکتوم را بررسي مي کند. اين تست ها با استفاده از يک کاتتر پلاستيکي کوچک به بررسي رفلکس هاي عضلات مقعد مي پردازد که کنترل کننده اجابت مزاج مي باشند. در تست هاي عکس برداري اشعه ايکس نيز به بررسي عملکرد مقعد و رکتوم حين تخليه مدفوع پرداخته مي شود.ا

در بسياري از موارد هيچ گونه علت آناتوميک يا عملکردي خاصي مشاهده نمي شود و گفته مي شود که علت يبوست غير اختصاصي مي باشد. ا

درمان يبوست به چه صورت است؟

تعداد بسيار زيادي از بيماران مبتلا به يبوست با افزودن مقادير زياد فيبر به رژيم غذايي مانند سبوس گندم، نان آرد کامل و ميوه و سبزيجات خاص، و استفاده از مايعات بيشتر درمان مي شوند. پزشک شما ممکن است به شما توصيه کند که سبک زندگي خود را تغيير دهيد.ا

مکمل هاي فيبر محتوي فيبر سبزيجات غير قابل هضم، مانند سبوس، اغلب توصيه مي شود و ممکن است در بهبود يبوست بسيار مفيد باشد. علاوه براين، اين مکمل ها ممکن است به کاهش کلسترول، کاهش خطر بروز پوليپ و سرطان کولون و پيشگيري از هموروئيد ( بواسير) کمک نمايد. ا

گرچه ممکن است چندين هفته و حتي چندين ماه طول بکشد تا مکمل هاي فيبر بيشترين اثر خود را نشان دهند، اما نه ضرري براي بدن دارند و نه ممکن است مانند برخي ملين هاي محرک مورد استفاده بيش از حد و سوء استفاده قرار بگيرند. ساير انواع ملين ها، تنقيه و شياف ها فقط بايد با توصيه پزشک مصرف شده و توسط جراح کولون و رکتوم مورد بررسي قرار بگيرند. ا

در نظر گرفتن زمان مشخصي از روز براي اجابت مزاج نيز ممکن است در برخي بيماران مفيد واقع شود. در برخي موارد، بايوفيدبک ممکن است در بهبود عملکرد عضلات اسفنکتر مقعد کمک نمايد. تنها در برخي شرايط نادر براي درمان يبوست نياز به عمل جراحي مي باشد. جراح کولون و رکتوم شما اين موارد را با جزئيات بيشتر با شما بررسي مي کند تا بهترين درمان را براي شما انتخاب نمايد. ا